Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng được xếp vào danh sách 20 nguyên nhân gây tàn tật hàng đầu trên toàn thế giới. Hiểu biết về các triệu chứng, yếu tố rủi ro và thuốc điều trị, giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn hơn về chứng rối loạn này.

1. Tâm thần phân liệt là gì?

Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần mãn tính và cần điều trị suốt đời. Một người bị tâm thần phân liệt có thể trải qua các triệu chứng theo từng đợt hoặc liên tục.

Tâm thần phân liệt không phải là bệnh hiếm gặp. Theo nhiều báo cáo thống kê, khoảng 1% dân số nói chung mắc bệnh tâm thần phân liệt. Trung bình, nam giới dễ bị hơn nữ giới và họ cũng có khả năng gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn nữ giới.

Tâm thần phân liệt làm ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm giác, cảm xúc, cũng như nhận thức và hành vi của người bệnh. Tuy nhiên, không phải tất cả các chức năng này đều bị xáo trộn cùng lúc và ở mức độ như nhau. Nhiều người bị tâm thần phân liệt có thể cư xử hoàn toàn bình thường trong một thời gian dài, nên hầu hết bệnh nhân không hiểu hoặc thừa nhận họ mắc bệnh.

2. Nhận biết dấu hiệu sớm của bệnh tâm thần phân liệt

Tâm thần phân liệt rất khó chẩn đoán và các triệu chứng ban đầu thường khó phát hiện. Bệnh khởi phát từ từ, kéo dài. Trong nhiều trường hợp, bệnh diễn ra một cách ngấm ngầm và dần dần đến nỗi những người mắc bệnh và gia đình có thể mất nhiều thời gian để phát hiện ra bệnh. Ngoài ra, nhiều triệu chứng tâm thần phân liệt có thể xảy ra vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của một người ngay cả khi họ không mắc bệnh tâm thần.

Dấu hiệu ban đầu của bệnh tâm thần phân liệt bao gồm:

- Mất cảm xúc hoặc động lực

- Thờ ơ hoặc trầm cảm

- Giảm chú ý hoặc hiệu suất

- Thiếu vệ sinh cá nhân

- Ẩn dật, xa lánh bạn bè, người thân hoặc các hoạt động yêu thích trước đây...

Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể có các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh. Các triệu chứng phổ biến nhất là:

- Ảo tưởng: Là triệu chứng phổ biến nhất, xảy ra ở hơn 90% bệnh nhân. Thông thường, người bệnh thường xuyên lo sợ bị người khác ngược đãi hoặc làm hại.

- Ảo giác: Tức là nhìn, nghe, ngửi hoặc cảm nhận những sự vật không có thực mà người khác không thể hiểu được.

- Suy nghĩ lộn xộn: Giao tiếp trở nên khó khăn, nói năng không mạch lạc.

- Hành vi bất thường: Phản ứng với các tình huống một cách thờ ơ hoặc không phù hợp.

- Không thể hiện cảm xúc: Không thể hiện hoặc đáp lại cảm xúc.

3. Nguyên nhân và các yếu tố rủi ro của tâm thần phân liệt

Một số yếu tố chính có thể là nguyên nhân gây ra tâm thần phân liệt:

- Di truyền.

- Thay đổi cấu trúc và hóa học trong não.

- Thai kỳ.

- Biến chứng khi sinh.

- Sinh non.

- Chấn thương thời thơ ấu hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

- Các yếu tố tâm lý và môi trường.

- Yếu tố xã hội.

 - Yếu tố phát triển...

Các yếu tố rủi ro liên quan đến tâm thần phân liệt:

- Tiền sử gia đình bị tâm thần phân liệt.

- Tiếp xúc với virus, chất độc, thuốc hoặc nhiễm trùng nặng ảnh hưởng đến não.

- Dùng thuốc làm thay đổi tâm trí (thuốc thần kinh hoặc thuốc hướng tâm thần).

- Các biến chứng khi mang thai và sinh nở.

- Rối loạn hệ thống miễn dịch...

4. Bệnh tâm thần phân liệt có chữa được không?

 Tâm thần phân liệt là một bệnh mạn tính cần được chăm sóc lâu dài. Không có cách chữa trị hoàn toàn, nhưng việc điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.

Can thiệp sớm là biện pháp điều trị tốt nhất. Điều trị sớm có thể giúp:

- Giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh.

- Cải thiện tối đa chất lượng cuộc sống của người bệnh và người thân.

- Tránh để công việc hoặc các hoạt động khác bị gián đoạn kéo dài.

- Rút ngắn thời gian điều trị.

- Giảm rủi ro về các vấn đề sử dụng chất gây nghiện, trầm cảm và tự tử.