Tâm thần phân liệt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng độ tuổi khởi phát trung bình có xu hướng từ cuối thanh thiếu niên đến đầu những năm 20 đối với nam và cuối những năm 20 - đầu 30 đối với nữ. Hiếm khi bệnh tâm thần phân liệt được chẩn đoán ở người dưới 12 tuổi hoặc trên 40 tuổi.

Các nghiên cứu cho thấy rằng sự kết hợp của di truyền học, các yếu tố môi trường và chất hóa học trong não góp phần vào sự phát triển của chứng rối loạn tâm thần này. Với các phương pháp điều trị phù hợp, bạn có thể kiểm soát các triệu chứng và sống tốt.

Độ tuổi khởi phát bệnh điển hình

Tâm thần phân liệt thường được chẩn đoán ở độ tuổi từ 16 đến 30 hoặc sau khi đợt rối loạn tâm thần đầu tiên xảy ra. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các triệu chứng nhất thiết phải bắt đầu vào thời điểm này.

Một người có thể trải qua các triệu chứng tiền triệu của bệnh tâm thần phân liệt trong nhiều tuần hoặc nhiều năm trước khi được chẩn đoán, bởi vì giai đoạn đầu tiên này rất khó phân biệt với những thăng trầm bình thường của tuổi dậy thì hoặc các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm và lo lắng. 

Có một số giả thuyết về lý do tại sao tâm thần phân liệt có xu hướng xuất hiện vào cuối tuổi vị thành niên: 
• Cuối tuổi vị thành niên là giai đoạn quan trọng đối với sự phát triển của não bộ, khiến nó đặc biệt dễ bị rối loạn tâm thần. .
• Các biến thể di truyền cơ bản hoặc bất thường về não có thể trở nên rõ ràng hơn trong giai đoạn này.
• Việc sử dụng thử nghiệm hoặc thường xuyên các loại thuốc thần kinh trong những năm thiếu niên như sử dụng cần sa thường xuyên trước tuổi trưởng thành có liên quan đến bệnh tâm thần phân liệt, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn để thiết lập mối quan hệ nhân quả này

Tâm thần phân liệt khởi phát sớm

Tâm thần phân liệt khởi phát sớm (EOS) đề cập đến bệnh tâm thần phân liệt được chẩn đoán trước 18 tuổi, với tỷ lệ hiện mắc là 0,5%. EOS khác với bệnh tâm thần phân liệt phát triển trước 13 tuổi, còn được gọi là tâm thần phân liệt khởi phát ở trẻ em (COS). COS rất hiếm, ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 40.000 trẻ em.

Tâm thần phân liệt khởi phát muộn

Tâm thần phân liệt khởi phát muộn (LOS) là bệnh tâm thần phân liệt được chẩn đoán sau tuổi 40. Bệnh thường phát triển trong những thời kì mãn kinh hoặc từ 44 đến 49 tuổi. Một số nghiên cứu ước tính rằng khoảng 20% những người bị tâm thần phân liệt khởi phát rối muộn, phần lớn trong số họ là phụ nữ (mặc dù nó cũng có thể xảy ra ở nam giới).

Không giống như EOS hoặc COS, các triệu chứng của LOS cũng có thể là tiền triệu (triệu chứng ban đầu) của chứng mất trí nhớ hoặc các tình trạng khác. Hơn nữa, chúng có thể đã xảy ra ở một mức độ nào đó trong nhiều năm trước khi người đó tìm đến sự giúp đỡ, nghĩa là sự khởi đầu của các triệu chứng có thể khá khó xác định chính xác.

Các dấu hiệu cảnh báo sớm

Giai đoạn tiền triệu của bệnh tâm thần phân liệt có thể đặc biệt khó xác định vì nó thiếu các triệu chứng dương tính (loạn thần) đặc trưng của bệnh tâm thần phân liệt. Các triệu chứng dương tính bao gồm ảo giác và ảo tưởng.

Khoảng 25% bệnh nhân sẽ không có giai đoạn tiền triệu rõ rệt. Điều đó không có nghĩa là không có những dấu hiệu cảnh báo sớm cần đề phòng; chỉ là họ có thể dễ dàng bị loại bỏ.

Trẻ em có nhiều khả năng gặp ảo giác thính giác hơn người lớn. Tuy nhiên, trẻ em thường không phát triển ảo tưởng hoặc sự méo mó suy nghĩ cho đến giữa tuổi vị thành niên.

Các dấu hiệu cảnh báo sớm phổ biến của bệnh tâm thần phân liệt bao gồm:
• Hồi hộp và bồn chồn
• Trầm cảm
• Sự lo âu
• Khó suy nghĩ hoặc khó tập trung
• Thiếu sự tự tin
• Thiếu năng lượng
• Giảm đáng kể về điểm số hoặc hiệu suất công việc
• Sự cô lập xã hội hoặc không thoải mái xung quanh người khác
• Thiếu quan tâm hoặc chăm sóc vệ sinh cá nhân.

Điều trị sớm

Điều trị sớm thường liên quan đến sử dụng thuốc, trị liệu tâm lý và đào tạo kỹ năng sống. Đôi khi, việc điều trị sớm có thể bắt đầu bằng việc nằm viện nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng đến mức đe dọa đến sự an toàn của trẻ hoặc người lớn và bất kỳ ai khác.

Một số nghiên cứu về thời gian giữa các đợt đầu tiên và chẩn đoán tâm thần phân liệt cho thấy trung bình là một năm ở các nước phát triển và dài gấp đôi ở các nước đang phát triển.

Nghiên cứu Can thiệp và Điều trị Sớm trong Nghiên cứu Rối loạn Tâm thần (TIPS) ở Na Uy và Đan Mạch bao gồm 281 người mắc chứng rối loạn tâm thần nguyên phát như tâm thần phân liệt. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng:
• Phát hiện sớm có liên quan đến thời gian rối loạn tâm thần không được điều trị ngắn hơn đáng kể (năm tuần so với 16 tuần đối với nhóm không can thiệp sớm). 
• Các cá nhân trong nhóm phát hiện sớm ít có triệu chứng hơn và có chức năng tổng thể tốt hơn.
• Sau ba tháng theo dõi, các cá nhân trong nhóm phát hiện sớm có ít triệu chứng âm tính và triệu chứng chung hơn.
• Sau hai năm, nhóm phát hiện sớm vẫn có mức độ thấp hơn của các triệu chứng âm tính, suy giảm nhận thức và trầm cảm mặc dù các phương pháp điều trị là giống nhau cho cả hai nhóm trong suốt thời gian.